by: Mayor Rishon

 Τον Αύγουστο του 2012 είχαμε γράψει εδώ στο thess.gr ένα κείμενο για την σχεδιαζόμενη ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας. Τότε είχα σημειώσει:

Δεν θέλω να είμαι απαισιόδοξος γιατί παρά τα προβλήματα που βλέπουμε, πιστεύω οτι η δυναμική της πόλης δεν περιορίζεται σε έναν δυναμικό Μπουτάρη και μια ανεπαρκής στελέχωση του Δήμου Θεσσαλονίκης. πηγή

Τότε ούτε που φανταζόμουν την τροπή που θα έπαιρνε αυτή η υπόθεση, ενδεικτική της βαθύτατα προβληματικής σχέσης που έχει η πόλη με την εβραϊκή κοινότητα. Μια προβληματική σχέση που ξεπερνάει πολιτικές παρατάξεις, ιδεολογίες και εδράζεται στην άρνηση της ιστορίας και οδηγεί στην προσβλητική θέση ώστε το αυτονόητο να θεωρείται παραχώρηση. Το κείμενο είναι μεγάλο αλλά θεωρώ οτι αξίζει τον κόπο να τεκμηριωθεί, πέρα από κάθε εύλογη ένσταση των πολιτικών υπεύθυνων, ακόμα μια ντροπιαστική στιγμή για την πόλη και το πολιτικό της προσωπικό.

Με πρόλαβε το εξαιρετικό άρθρο της δημοσιογράφου Σοφίας Χριστοφορίδου που συνιστώ να διαβάσετε πρώτα. Και μετά το σύντομο κείμενο του Πάνου Θεοδωρίδη (Πετεφρή).

Το σχέδιο που κέρδισε

Το σχέδιο αυτό μπορείτε να το διαβάσετε εδώ. Δεν είμαι ειδικός για να κρίνω την αρχιτεκτονική αρτιότητα του, κρίνοντας ως απλός κάτοικος μπορώ να πω οτι από τα φωτορεαλιστικά σχέδια είναι ωραίο και μάλλον θα χαιρόμουν να κάνω βόλτα σε αυτή τη πλατεία.

Το κριτήριο για την ιστορική μνήμη καλύπτεται από 3 επιδαπέδιες πλάκες που θα φωτίζονται μια μέρα τον χρόνο από ένα ηλιακό ρολόι. Το ίδιο το ρολόι θα λειτουργεί ως “δημόσια υπαίθρια οθόνη που θα παρέχει πληροφορίες για τα τρέχοντα γεγονότα. Πολύ περισσότερο βάρος, όπως φαίνεται από την τεχνική έκθεση, πέφτει στο βυζαντινό τείχος το οποίο θα ανασκαφεί, θα τοποθετηθεί βατή κατασκευή και θα αποκτήσει περισκόπια και φωτισμό ώστε να μπορούν οι επισκέπτες να το κοιτούν. Οπως σημειώνει η ομάδα, έτσι θα μπορέσει να γίνει και εκπαιδευτικό παιχνίδι για τα παιδιά.

Οπως είπε κατά την διάρκεια της συζήτησης ο σύμβουλος του νικηφόρου σχεδίου κ.Τζώνος υπήρξε μια “πολιτική απόφαση” του Δήμου για “πολυπαραμετρική προσέγγιση” και το σχέδιο αποτελεί γόνο αυτών των παραμέτρων. Το ίδιο είπε και το μέλος της κριτικής επιτροπής κ.Παπαμίχος, ενώ ο κ.Φατούρος φρόντισε να ενημερώσει οτι η πλατεία είναι μικρή για να έχει πολλές ενότητες οπότε επέλεξαν την κατεύθυνση που θεωρούσε περισσότερο πρόσφορη. Με τα ίδια τα λόγια του νικητή αρχιτέκτονα κ. Χατζηγιαννόπουλου ο σκοπός ήταν “η μνήμη να υπάρχει όχι με τρόπο αναγκαστικό αλλά υπαινικτικό” ωστε να την “αντιλαμβάνεται μόνο όποιος και όταν θέλει”.

Από το σχέδιο απουσιάζει το Μνημείο του Ολοκαυτώματος το οποίο προορίζεται να απομακρυνθεί. Εκ των υστέρων, μετά την εκδήλωση της αντίδρασης της Ισραηλιτικής Κοινότητας, υπήρξαν προφορικές διαβεβαιώσεις της ομάδας οτι τελικά κάπου θα τοποθετηθεί. Ομως είναι άγνωστο το πώς θα καταφέρουν να το εισάγουν στην λογική του ηλιακού ρολογιού γιατί άλλο είναι να φωτίζεις μια επιδαπέδια πλάκα και άλλο ένα μνημείο πολλαπλάσιου όγκου. Αλλά και πέρα από το τεχνικό κομμάτι θα είχε ενδιαφέρον πως αναδεικνύουν το μνημείο τοποθετώντας το δίπλα σε μια στήλη 20 μέτρων που κυριαρχεί οπτικά με το ύψος και τις οθόνες της.Πάντως στα σχέδια τα περισκόπια για το τείχος υπήρχαν, όπως και υπέροχες αναπαραστάσεις από παιδιά να παίζουν και διακοσμητικά αερόστατα στον ουρανό της πόλης.

Θέλω να ξανατονίσω οτι όπως διαβάζω στην Αναλυτική Προκήρυξη του διαγωνισμού, τα σχέδια περιλαμβάνουν “κάθε αστικό εξοπλισμό και κατασκευή που προτείνεται από τους διαγωνιζόμενους,” (παράγραφος 14.3). Τα σχέδια τα οποία οφείλουν να “απεικονίζουν κατά τον πληρέστερο τρόπο την πρόταση τους”. Και σύμφωνα με την αρχιτεκτονική ομάδα που κέρδισε η ΠΛΗΡΗΣ πρόταση δεν προβλέπει πουθενά Μνημείο Ολοκαυτώματος και η ανάδειξη του περιορίζεται σε μια πλάκα. Οποιος μιλάει για προσχέδια προφανώς το κάνει έχοντας απόλυτη άγνοια για τους όρους του διαγωνισμού.

Η δική μου παρέμβαση

Από όσο γνωρίζω υπήρξα ο μοναδικός μη-θεσμικός ομιλητής ή μη-αρχιτέκτονας από όσους μίλησαν εκείνο το πρωί και σίγουρα η παρέμβαση μου δεν βασίζεται στις ειδικές μου γνώσεις για τον δημόσιο χώρο.

Τον Ιουλιο του 1942μετά από 1,5 χρόνο γερμανικής κατοχής ο παππούς μου μαζί με τον πατέρα του και τον αδερφό του βγήκε από το σπίτι του στην στον συνοικισμό χιρς στο βαρδάρη. Εκαναν τα  1700 μέτρα που χωρίζουν το σπίτι τους από την πλατεία ελευθερίας και βρέθηκαν μαζί με άλλους 9.000 σαλονικιούς εβραίους το μεσημέρι. Εκεί τους περίμεναν γερμανοί στρατιώτες και χριστιανοί ελληνες χωροφύλακες που γρήγορα τους έβαλαν σε στήλες και τους έβαλαν να περιμένουν στη πλατεία μπροστά από τα γραφεία που είχαν στηθεί στην Ιονική Τράπεζα που τώρα ονομάζεται άλφαμπανκ.

Ηταν μεσημέρι 3 ηώρα και ο ήλιος έκαιγε στην Πλατεία Ελευθερίας. Μετά από ώρες αναμονής μερικοί βάζουν μια εφημερίδα στο κεφάλι τους, ενώ άλλοι δοκιμάζουν να κάτσουν στην ασφαλτο της πλατείας. Οι γερμανοί τότε βγάζουν τα σκυλιά και αρχίζουν να δέρνουν με μαστίγιο και γκλομπς όποιον τολμάει να καθίσει, μέχρι να χύσει αίμα.Δίνουν οδηγίες σε μερικούς να βγουν και τους διατάζουν να κάνουν γυμναστική. Τα χέρια πάνω, κάτω, σκύψε, κάνε κωλοτούμπες στην άσφαλτο. Τα σκυλιά γαυγίζουν. Οι έλληνες χριστιανοί χωροφύλακες με τις ψηλές μπότες διατηρούν την τάξη και εξασφαλίζουν την τήρηση των γερμανικών διαταγών. Οι φωτογράφοι του Γερμανικού  Στρατού ξεχωρίζουν τους ανάπηρους και τους πνευματικά καθυστερημένους και τους φωτογραφίζουν ως δείγματα της εβραϊκής παρακμής. Μαζί με το αίμα από τοξύλο,μερικοί δεν αντέχουν και λιποθυμούν. Μερικοί άλλοι πεθαίνουν και το ληξιαρχείο γράφει «καρδιακή ανακοπή» , ενώ ο γνωστός δημοκράτης δημοσιογράφος φαρδής (κυριολεκτώ για το δημοκράτης, ο φαρδής ήταν βενιζελικός) σημειώνει γελώντας ότι έμειναν στον τόπο. Οι περαστικοί κοιτούν, λίγοι με λύπηση, λίγοι με κρυφή χαρά, οι περισσότεροι με αδιαφορία. Λίγες μέρες μετά ξεκινούνγια καταναγκαστικά έργα όπουδεκάδες αν όχι εκατοντάδες πεθαίνουν από τις κακουχίες ή δολοφονούνται από τους γερμανούς.

Στην πλατεία Ελευθερίας πεθαίνουν οι πρώτοι εβραίοι σαλονικείς από γερμανικά χέρια. Στα χωριά της Μακεδονίας περισσότεροι. Λίγοι μήνες μετά αρχίζουν τα κίτρινα αστέρια, ο περιορισμός στα γκέτο και μέσα σε 7 μήνες ο παππούς μου από την πλατεία Ελευθερίας ανεβαίνει στα τρένα του τότε ΟΣΕ και αποβιβάζεται στο Αουσβιτς. Σχεδόνκάθε άνθρωπος που ο παππούς μου αντάλλαξε μια καλημέρα εκείνο τον Ιούλιο στην Πλατεία Ελευθερίας, που τον ακούμπησε κατά λάθος καθώς στοιχίζονταν, ο πατέρας του, ο αδερφός του, θείοι, συγγενείς, ο δάσκαλος, ο μανάβης του δεν έχουν ελάχιστους μήνες ζωής. Ολοι πεθαίνουν.

Αυτή είναι η πλατεία Ελευθερίας.

Μετά ρώτησα:

«Αν 9000 χριστιανοί βασανίζονταν από κατακτητές, αν έχυναν αίμα από το ξύλο και πέθαιναν από την εξάντληση σε αυτή τη πλατεία, αν οι επιζήσαντες και τα παιδιά τους ακόμα ζούσαν σε αυτή τη πόλη με τον πόνο των νεκρών καθημερινή θύμηση – θα κάναμε αυτή τη συζήτηση για το ποια μορφή θα έπαιρνε αυτή η πλατεία; Θα υπήρχε οποιαδήποτε εναλλακτική πρόταση για την μορφή αυτής της πλατείας, με όποιο ιστορικό βάρος περιέχει;»

Δυστυχώς η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι και η απάντηση στο γιατί 70 χρόνια μετά, η Ελλάδα πέτυχε να εκλέξει ένα νεοναζιστικό κόμμα στη Βουλή και να ετοιμάζεται να το φέρει στη 3η θέση δημοφιλίας.

Αντιγράφω από την ομιλία μου:

Δυστυχώς αν ήρθε ηώρα να μιλάμε με ειλικρίνεια, αυτή η συζήτηση γίνεται μόνο γιατί είμαστε εβραίοι και γιατί το αυτονόητο θεωρείται παραχώρηση. Για αυτό για 60χρόνια ο Δήμος αρνήθηκε να δεχθεί ένα μνημείο που θα πληρώναν τα ίδια τα θύματα και για αυτό το μνημείο στην αρχή στάλθηκε στα πέρατα της πόλης και ακόμα και τώρα παραμένει κρυμμένο. Για αυτό η αρχική προκήρυξη αυτού του διαγωνισμού δεν αναφέρει τίποτα για τον παππού μου και την εμπειρία του και για αυτό στο αρχικό σχέδιο δεν υπάρχει κανένα μνημείο. Για αυτό χρειάστηκαν  πιέσεις για να γίνει μια μελλοντική υπόσχεση ότι κάπου θα χωθεί και αυτό. Γιατί αν μιλούσαμε για 9000 χριστιανούς θεσσαλονικείς που βασανίστηκαν και μερικοί πέθαναν σε αυτή τη πλατεία και ήταν οι δικοί σας πατεράδες και παππούδες, δε νομίζω ότι θα θεωρούσατε επαρκές ένα μνημείο. Ετσι όπως και εσείς, δε θεωρώ επαρκές ούτε το μνημείο, ούτε το σχέδιο.

3 χρόνια μετά οπαππούς μου γύρισε από το Αουσβιτς.  Αλλοι άνθρωποι ζούσαν στο σπίτι του. Αλλοι άνθρωποι κατείχαν την συναγωγή του και άλλοι άνθρωποι κατείχαν το σχολείο του ή το εργαστήρι στο οποίο δούλευε. Η πλατεία Ελευθερίας όμως είχε μείνει η ίδια. Και ίδια έμεινε για 70 χρόνια, με τα ίδια κτίρια και τα ίδια παράθυρα από τα οποία παρατηρούσαν τα σκυλιά των γερμανών να χύνονται στον παππού μου. Αυτή τη στιγμή έχετε, γιατί οι εβραίοι σίγουρα δεν μπορούν, δυο επιλογές. Να συνεχίσετε να κρατήσετε την πλατεία όπως είναι: μια πλατεία στην οποία θα παραμείνει θαμμένη η ιστορία της πόλης, με ένα μνημείο κρυμμένο και σε 70 χρόνια να αναρωτηθείτε γιατί η πόλη είναι η ίδια και αντιμετωπίζει τα ίδια αδιέξοδα.

Η΄μπορείτε να διαλέξετε να είστε διαφορετικοί από αυτούς που κοιτούσαν αδιάφορα το σαλονικιώτικο αίμα να κυλάει στην Πλατεία Ελευθερίας. Να δείτε – επιτέλους - την πλατεία με τα μάτια όλων των σαλονικιών που ζουν σε αυτή σήμερα.  Να κάνετε μια επιλογή σαν αυτοί οι νεκροί να ήταν η δική σας οικογένεια, να ήταν ο δικός σας πατέρας και ο δικός σας παππούς. Και αυτό επιτέλους στην πράξη και όχι στα λόγια – φανερά, όχι συμβολικά και υπαινικτικά.”

Πολιτικές σκοπιμότητες

Για έναν επαγγελματία πολιτικό, σαν τον αντιδήμαρχο Κουράκη υπεύθυνο του διαγωνισμού, μπορούμε να φανταστούμε μικροπολιτικούς λόγους για τους οποίους επέλεξε να θάψει το Ολοκαύτωμα. Αυτό που δε μπόρεσα να καταλάβω ήταν το πώς δημόσια πρόσωπα, όπως ο κ.Φατούρος, επέλεξαν να επιβεβαιώσουν την αποσιώπηση ως ιστορική πολιτική αυτής της πόλης.

Γιατί όπως ξεκάθαρα δήλωσε ο σύμβουλος του νικηφόρου σχεδίου Γ.Μέγας, ο οποίος πιθανολογείται οτι έδωσε τον τόνο στο σχέδιο, τέτοιες επιλογές δε γίνονται με “συναισθηματικούς όρους” και είτε το ήθελα, είτε όχι χιλιάδες έλληνες (sic) και μουσουλμάνοι είχαν περάσει από αυτό το μέρος. Πιο πριν είχε αναφέρει ανάμεσα στις αξιοσημείωτες στιγμές της πλατείας την είσοδο 10 ελλήνων αξιωματικών που ήπιαν μπύρα στου Φλόκα, από τους οποίους ο ένας ήταν ο πατέρας του δοσίλογου πρωθυπουργού Ι.Ράλλη. Θα ήθελα να πιστεύω οτι ήταν υπαινιγμός για την μαζική συνεργασία με τους γερμανούς που χαρακτήρισε την πόλη κατά την διάρκεια της Κατοχής, αλλά διατηρώ σοβαρές επιφυλάξεις.

Και εδώ θα ήθελα να προσθέσω οτι γνωρίζω ως δεδομένο οτι ο Δήμαρχος Μπουτάρης είχε θέσει διαφορετικούς στόχους για την πορεία της ανάπλασης της πλατείας Ελευθερίας γιατί τον έχω ακούσει προσωπικά να αναλύει το όραμα του. Συνεχίζω να πιστεύω οτι δεν άλλαξε γνώμη, όχι γιατί διαθέτω υπερφυσική πίστη σε αυτόν αλλά γιατί άνθρωποι που έχουν άμεση επαφή μαζί του και τους οποίους εμπιστεύομαι απόλυτα με διαβεβαιώνουν. Και το ερώτημα που ανακύπτει είναι: ο Δήμαρχος αδυνατεί να ελέγχει τη τήρηση των υποσχέσεων του; Είναι πρωτοβουλία του αντιδημάρχου Κουράκη ή και αυτός δεν ελέγχει την αντιδημαρχία του; Εν τέλει ποιός κάνει κουμάντο σε αυτό το Δήμο;

Στο ίδιο κλίμα μικρόπνοης πολιτικής βρίσκονται ορισμένες παρεμβάσεις όπως του δημοτικού συμβούλου Καρακωστάνογλου που άκουσα στο Δημοτικό Συμβούλιο απόψε, (18/11/13). Μόνο ως εξόρμηση προς άγρα της προσφυγικής ψήφου μπορώ να ερμηνεύσω την ιδέα οτι από όλα τα μέρη της πόλης, η πλατεία Ελευθερίας είναι αυτή που προσφέρεται για μια ακόμα υπενθύμιση των θυμάτων της Μικρασιατικής Καταστροφής ή/και Ποντιακής Γενοκτονίας. Και όχι επειδή υπάρχουν δεκάδες μνημεία στη πόλη, ενώ κανένα για το Ολοκαύτωμα. Αλλά γιατί είναι τραγικό να επιμένει στην ιδέα οτι η πλ.Ελευθερίας – τόπος θριάμβου για τους Νεότουρκους – είναι ο καλύτερος χώρος και όχι το λοιμοκαθαρτήριο της Καλαμαριάς που υπήρξε πραγματικός τόπος μαρτυρίου ή η πλατεία Αγίας Σοφίας που διαθέτει 2 μνημεία για το θέμα και μέχρι σήμερα είναι ο χώρος στον οποίο πραγματοποιούνται οι συγκεντρώσεις.  Και για να το θέσω πιο απλά: οι Εβραίοι κοιτούν τον χώρο και κλαίνε, θυμούνται με τα ίδια τα λόγια ενός επιζώντα “Ένας  λάκκος φιδιών στο χώρο των αναμνήσεων”.

Επίλογος

Η αίσθηση που αποκόμισα ήταν οτι ζω σε μια άλλη πόλη και σε μια άλλη χώρα, από ότι οι συμπολίτες μου. Οτι στην ουτοπική πόλη τους το Ολοκαύτωμα ήταν κοινή γνώση για όλους τους κατοίκους, οτι αισθάνονται τους νεκρούς ως δικούς της και οτι αισθάνονταν οτι την αφορά και σήμερα. Οτι είχαμε επαρκείς τόπους μνήμης και δεν χρειάζονταν να επιβαρύνουμε ακόμα μια πλατεία με αυτό το ρόλο. Οτι εδώ είχαμε την μοναδική ευκαιρία να μιλήσουμε για το βυζαντινό τείχος. Οτι το σύνθημα Ποτέ Ξανά ήταν ένα κοινός τόπος για τους θεσσαλονικείς και ο φασισμός/νεοναζισμός ήταν μια μακρινή ανάμνηση.

Προφανώς και τίποτα τέτοιο δε συμβαίνει. Η ιδέα οτι το Ολοκαύτωμα στη Θεσσαλονίκη έχει φτάσει στο επίπεδο να έχουμε την πολυτέλεια της μνήμης μέσω της υπαινικτηκότητας, όπως προτείνουν οι νικητές αρχιτέκτονες, θυμίζει Μαρία Αντουανέτα να προτείνει να φάει παντεσπάνι ο πεινασμένος λαός. Το γεγονός οτι η πόλη απέκτησε ένα μνημείο μόλις το 1997 και αυτό λόγω έντονων πολιτικών πιέσεων θα έπρεπε να επαρκεί ως εξήγηση. Αν όχι ας θυμήσω οτι το μνημείο στην αρχή στάλθηκε στα πέρατα της πόλης, μεταφέρθηκε για να γίνει πάρκινγκ και τώρα ξαναμεταφέρεται για να γίνει πάρκο. Οπως παρατήρησε ο καθηγ.Δορδανάς στη συζήτηση και ο πρόεδρος της ΙΚΘ Σαλτιέλ, παραμένει περιφερόμενο…

Και ακόμα και αν τελικά θα τοποθετηθεί θα είναι ένα έργο αισθητικά ξένο στην καινούργια πλατεία – νάνος μπροστά στο ηλιακό ρολόι. Ενα έργο τοποθετημένο ενάντια στη θέληση της πόλης, η οποία υποχρεωτικά το ανέχεται είτε προσβλέποντας σε τουριστικά δολλάρια είτε για να αποφύγει την κατακραυγή των ξένων. Περίπου όπως αισθάνονταν ο παππούς μου το 1946 όταν γύρισε από το Αουσβιτς, περίπου όπως αισθάνονταν ο πατέρας μου να μεγαλώνει χωρίς συγγενείς παρά τις 21 γενιές σε αυτή τη πόλη. Περίπου όπως αισθάνομαι εγώ.

Τελικά είχε δίκιο ο Πετεφρής, “είναι μικρό το οστεοφυλάκιο, πρέπει μερικά κόκκαλα να πάνε αλλού”.

Κι επειδή εσάς σας έκαψαν και δεν έχετε μήτε τα κόκκαλα….”

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Ο διαγωνισμός και οι όροι του

Ο Δήμος Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 2012 (άσχετα που στην ιστοσελίδα του Δήμου μιλάει για Δεκέμβριο 2012) αποφασίζει να προκηρύξει διαγωνισμό για την ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας. Η συνοπτική περίληψη του διαγωνισμού βρίσκεται εδώ και η ανάδειξη της ιστορικής μνήμης ήταν ένα από τα 14 (11+3) κριτήρια του διαγωνισμού, ισοβαρής με το κριτήριο“Αναβάθμιση του φωτισμού, με εξοικονόμηση ενέργειας“. Η συνολική εποπτεία ήταν τουαντιδημάρχου Ανδρέα Κουράκη, ενώ η κριτική επιτροπή ήταν ο γνωστός Δημήτρης Φατούρος, ο Νικόλαος Παπαμίχος ως εκπρόσωπος του Δήμου, ο Μιχάλης Κανταρτζής, οΚωσταντίνος Δεσποτίδης και ο Αλέξανδρος Κλειδωνάς – όλοι αρχιτέκτονες/μηχανικοί και κανένας ιστορικός.

Μέχρι τον Απρίλιο του 2013 έφτασαν 131 προτάσεις που πληρούσαν τις τυπικές προϋποθέσεις – τα σχόλια της επιτροπής μπορείτε να βρείτε εδώ. Αυτό που υπήρξε εμφανές ήταν οτι, με εξαίρεση ορισμένων, το κομμάτι της μνήμης ήταν εξαιρετικά υποβαθμισμένο αν και αυτό αποτελεί υποκειμενική εντύπωση. Τελικά η επιτροπή με τις ψήφους των Φατούρου, Κανταρτζή και Δεσποτίδη επέλεξε το σχέδιο των Χατζηγιαννόπουλου Θεμιστοκλή, Χαραλαμπίδη Κωνσταντίνου με ειδικούς συμβούλους τους Εδουάρδο Κάστρο, Γιάννη Μέγα και Παναγιώτη Τζώνο. Μετά την ανακήρυξη των νικητών ο Δήμος προκήρυξε τη διενέργεια μιας δημόσιας διαβούλευσης – γεγονός που προκάλεσε εύλογες απορίες από τους προσκαλεσμένους στην ημερίδα για την σκοπιμότητα της αφού ο διαγωνισμός είχε ήδη γίνει. Αξίζει να σημειώσουμε οτι νωρίτερα κατά την διάρκεια του διαγωνισμού ο αντιδήμαρχος αρνήθηκε την οποιαδήποτε παρέμβαση της Ισραηλιτικής Κοινότητας όπως ο ίδιος ο πρόεδρος της ΙΚΘ Δ.Σαλτιέλ είπε δημόσια.

Η δημόσια διαβούλευση

Συνήθως η διαβούλευση προηγείται της τελικής απόφασης αλλά ο Δήμος αποφάσισε να γίνει το αντίθετο και έτσι το Σάββατο 16/11 βρέθηκα στο Νέο Δημαρχείο που μου ζητήθηκε να παρέμβω, μετά την άρνηση της επίσημης Ισραηλιτικής Κοινότητας να επικυρώσει δια της παρουσίας της αυτό που θεωρούσε φάρσα. Πολλοί παρευρισκόμενοι εξέφρασαν την ίδια απορία – έμειναν με αυτή μιας και η συντονίστρια κ.Χοντολίδου και ο κ.Δημητρακόπουλος δε μπόρεσαν να δώσουν μια απάντηση. Η όλη εκδήλωση έγινε υπό την αιγίδα του Ινστιτούτου Χάινριχ Μπέλ, που αν κρίνω από τις παρεμβάσεις τους μάλλον άλλα πράγματα περίμεναν.

Τους ομιλητές μπορείτε να βρείτε εδώ οι οποίοι μίλησαν για την ιστορία της πλατείας και ανάλογες αναπλάσεις στο εξωτερικό. Αξίζει να σημειωθεί οτι κανένας από τους έλληνες ομιλητές δε μίλησε με κύριο άξονα τη μνήμη ή το Ολοκαύτωμα, με προφανή εξαίρεση την Ρένα Μόλχο, ενώ οι ομιλίες των γερμανών αντίθετα επικεντρώνονταν στην ενσωμάτωση της μνήμης στην καθημερινότητα των γερμανικών πόλεων. Ετσι και αλλιώς το κείμενο της Σοφίας Χριστοφορίδου τα αποτυπώνει καλύτερα από εμένα.

Δυστυχώς κανένα δημοσιογραφικό μέσο της πόλης, έντυπο ή ηλεκτρονικό, δεν κάλυψε το γεγονός παρά τη μείζονα σημασία της ανάπλασης, πιθανόν διαισθανόμενα το μάταιο της διαβούλευσης.